การสร้างอาณาจักรหรือนิคมของปลวก

เริ่มต้นขึ้นเมื่อฤดูกาลเหมาะสม  ส่วนใหญ่มักเป็นช่วงหลังฝนตก  ปีละประมาณ 2-3  ครั้ง  โดยแมลงเม่าเพศผู้และเพศเมีย (alate or winged reproductive  male or female )  บินออกจากรังในช่วงเวลพลบค่ำเพื่อมาเล่นไฟ  จับคู่ผสมพันธุ์กันสำหรับปลวกใต้ดินที่เข้าทำลายอาคารบ้านเรือนมักจะบินออกจากรัง  เวลาประมาณ  18.30 – 19.30 น.  จากนั้นจึงสลัดปีกทิ้งแล้ว  แล้วเจาะลงไปสร้างรังในดินบริเวณที่มีแหล่งอาหารและความชื้น  หลังจากปรับสภาพดินเป็นที่อยู่อาศัยแล้ว  ประมาณ 2-3 วัน  จึงเริ่มวางไข่เป็นฟองเดี่ยวๆ  และเพิ่มจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ  จนอาจถึงวันละหลายพันฟอง  ไข่จะฟักออกมาเป็นตัวอ่อน (larva) และเจริญเติบโตโดยมีการลอกคราบจนเป็นตัวเต็มวัย  ไข่รุ่นแรกจะฟักออกมาเป็นปลวกไม่มีปีกและเป็นหมัน  สารเคมีที่เรียกกันว่าฟีโรโมนหรือสารที่ผลิตออกมาจากทวารหนักของราชินีเพื่อให้ตัวอ่อนกิน  จะเป็นตัวกำหนดให้ตัวอ่อนพัฒนาไปเป็นปลวกวรรณะต่างๆ  เช่น  ปลวกงาน (worker)  ปลวกทหาร (soldier) โดยบางส่วนของตัวอ่อนจะเจริญไปเป็นปลวกที่มีปีกสั้นไม่สมบูรณ์อยู่ในรังในช่วงระยะเจริญพันธุ์ (nymphs)  เมื่อถึงฤดูผสมพันธุ์จะเจริญไปเป็นแมลงเม่า  ซึ่งมีปีกยาวสมบูรณ์เต็มที่บินออกไปผสมพันธุ์ต่อไป  ตัวอ่อนบางส่วนจะเจริญไปเป็นปลวกวรรณะสืบพันธุ์รอง (supplementary  queen  and  king)  ทำหน้าที่ผสมพันธุ์และออกไข่เพิ่มจำนวนประชากรในกรณีที่ราชา (king)  หรือราชินี  (queen)  ของรังถูกทำลาย

การกินอาหารของปลวก

ปลวกมีชีวิตรวมกันแบบสังคม  มีการแบ่งหน้าที่  พวกวรรณะกรรมกรมีหน้าที่หาอาหารให้กับปลวกในวรรณะอื่นๆ  จึงมีพฤติกรรมในการถ่ายทอดอาหารจากตัวหนึ่งไปอีกตัวหนึ่ง  บางคนเรียกว่า พฤติกรรมเลีย  แต่ปลวกไม่มีลิ้นจึงเรียกพฤติกรรมเขี่ย  ปลวกมีพฤติกรรมเขี่ยอยู่สองอย่าง  คือเขี่ยปาก (stomodeal  feeding)  และเขี่ยก้น (proctodeal  feeding) ปลวกจะใช้ส่วนของหนวดกระตุ้นฝ่ายตรงข้ามและเอาปากตัวเองไปจ่อที่ปากหรือก้นฝ่ายตรงข้ามเพื่อรับอาหารจากปากหรือก้นของอีกฝ่าย  และพฤติกรรมนี้ยังมีผลต่อปรากฏการณ์ในด้านอื่นของสังคมปลวกอีกหลายประการ เช่น  เป็นการติดต่อสื่อสารในระหว่างพวกเดียวกัน  เป็นการแพร่กระจายสารฟีโรโมน  สำหรับการควบคุมวรรณะต่างๆ  ในรังปลวก  และเป็นการส่งผ่านโปรโตซัวสำหรับช่วยในการย่อยเนื้อไม้ของปลวกจำพวกที่มีโปรโตซัวในลำไส้ เป็นต้น และปลวกยังมีพฤติกรรมเขี่ยเมื่อปลวกตัวอื่นๆ  มีวัสดุติดตัวรุงรัง  จึงมีการนำเอาสารเคมีกำจัดแมลงชนิดผงมาใช้  ทำให้ปลวกตัวอื่นที่มาช่วยกันเขี่ยได้รับสารเคมีตายไปด้วย  สารเคมีกำจัดแมลงชนิดผงใช้ได้ดีกับปลวกเนื้อไม้แห้ง  (dry wood  termites)  ซึ่งทำรังขนาดเล็กไม่ต้องการความชื้นสูงในการดำรงชีวิต  สารเคมีกำจัดแมลงชนิดผงนี้ให้ผลดีกับปลวกที่ทำลายท่อนซุงหรือเสารั้ว  ซึ่งอยู่ห่างจากอาคารบ้านเรือน  แต่ไม่แนะนำให้ใช้ในอาคารบ้านเรือนโดยเฉพาะสารหนูผงเพราะฟุ้งกระจายออกจากบริเวณที่ใช้  สำหรับพวกปลวกดิน (subterranean  termites)  และปลวกพวกผิวดิน (ground of dwelling  termites)  เป็นพวกที่ต้องการความชื้นสูง  การใช้สารเคมีกำจัดแมลงชนิดผงจะไม่ได้ผลดีเท่าที่ควร  เนื่องจากความชื้นอาจทำให้ยาผงจับตัวเป็นก้อน  และส่วนใหญ่เมื่อโรยสารเคมีผงบนทางเดินของปลวก  มักจะเปลี่ยนทางเดินใหม่เพราะถูกรบกวน