กินดีอยู่ดีก็ปลวกนี่แหล่ะ นางพญาปลวกออกไข่วันละ 30,000 ฟองเชียวนะ ปลวกเป็นแมลงที่ก่อให้เกิดความเสียหายต่ออาคารบ้านเรือน บ้านจะขนาดเล็กหรือขนาดใหญ่อย่างไรก็ไม่พ้นปัญหาปลวก คิดเป็นมูลค่าหลายร้อยล้านบาทต่อปี โดยปลวกที่อาศัยอยู่ใต้ดินจะทำทางเดินทะลุจากใต้ดินขึ้นมาตามรอยแตกของพื้นคอนกรีต หรือรอยต่อระหว่างผนังหรือเสา เพื่อเข้าทำลายโครงสร้างที่ทำจากไม้ภายในอาคาร เช่น เสา คานไม้ วงกบ ประตู หน้าต่าง ตลอดจนเครื่องเรือนและเครื่องใช้ที่ทำจากไม้ แม้ในมุมที่มองไม่เห็น ยิ่งเงียบยิ่งมืดยิ่งเย็น ปลวกยิ่งชอบ ปลวกเป็นสัตว์ฉลาด และกำจัดได้ค่อนข้างยาก แต่หากรู้พฤติกรรมของสัตว์พาหนะ และกำจัดอย่างถูกวิธีก็ไม่ใช่เรื่องยาก หรือบ้านปูนทั้งหลังปลวกขึ้นได้ไหม คำตอบคือ ได้แน่นอน ขอเพียงมีช่องเล็ก ๆ เพียงไม่กี่มิลลิเมตร ปลวกร้ายก็สามารถแทรกตัวและเข้าทำลายบ้านที่คุณรักได้ ฤดูฝนควรกำจัดปลวกไหม คำตอบคือเป็นช่วงเวลาที่เราควรกำจัดปลวกเป็นอย่างยิ่ง เพราะความชื้นเป็นปัจจัยหลักที่สำคัญที่ทำให้ปลวกมีสภาพแวดล้อมที่ดีต่อการขยายพันธุ์และเติบโตอย่างรวดเร็ว ช่วงเวลาที่มีการเปลี่ยนแปลงของอากาศเช่นจากฤดูฝนไปสู่ฤดูร้อน แมลงเม่าจะออกมาจากรังช่วงพลบค่ำโดยจะบินเข้าหาแสงไฟ อาจเป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ปลวกเข้ามาทำรังในบ้าน

การป้องกันและกำจัดปลวกในอาคารบ้านเรือนรวมถึงวัสดุอุปกรณ์และสิ่งปลูกสร้างจึงมีความสำคัญต่อการลดความเสียหายต่อทรัพย์สินและการสูญเสียทางเศรษฐกิจโดยรวม อาจแบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ

1)      การป้องกันและกำจัดปลวกโดยไม่ใช้สารเคมี มีหลายวิธี ดังนี้

1.1)  การใช้ศัตรูธรรมชาติ เช่น การใช้เชื้อราในสกุล Metafhizium และ Beauveria หรือแบคทีเรียชนิด Becillus thuringiensis เป็นต้น

1.2)  การใช้กับดักแสงไฟ ดึงดูดหรือขับไล่แมลงเม่า ที่จะผสมพันธุ์ส่งผลให้ปริมาณรังปลวกที่จะเกิดขึ้นใหม่ลดลง

2)      การใช้สารเคมีกำจัดปลวก ซึ่งมีวิธีใช้หลายแบบ ดังนี้

2.1) การฉีดพ่น หรืออัดสารเคมีกำจัดปลวกลงในพื้นดิน ซึ่งใช้ในการป้องกันและกำจัดปลวกทิ้งก่อนและหลังการปลูกสร้างอาคาร

2.2) การใช้เหยื่อ เป็นผลิตภัณฑ์ที่มีผลยับยั้งการลอกคราบของปลวก (Insect Growth Regulators) มีผลทำให้ตัวปลวกอ่อนที่ได้รับสารนี้ลอกคาบไม่ได้และตายไปในที่สุด ปลวกที่ได้รับสารนี้จะไม่ตาย แต่จะเป็นตัวแพร่กระจายให้กับปลวกตัวอื่นๆในรัง โดยการสัมผัสทางปากและร่างกาย ข้อเสียคือ ใช้ระยะเวลานานกว่าปลวกจะตายทั้งรัง แต่ถ้าผสมสารพิษบางอย่างเข้าไป จะทำให้ตายเร็วขึ้น สารเคมีในกลุ่มนี้คือ Hexaflumuron และ Diflubenzuron ส่วนผลิตภัณฑ์ชนิดเหยื่ออีกกลุ่มหนึ่งนั้น เป็นสารออกฤทธิ์ในระบบทางเดินอาหารของปลวก เช่น Disochin Octoherate Tetreahydrate

สารเคมีกำจัดปลวก ที่พบในประเทศไทย แบ่งออกเป็น 5 กลุ่มได้แก่

1)      กลุ่มออร์การโนฟอสเฟด (Organophoshate) เป็นสารที่มีอันตรายต่อคนและสัตว์ รวมถึงมีพิษตกค้างในสิ่งแวดล้อมอีกด้วย สารเคมีในกลุ่มนี้ที่ใช้ในการกำจัดปลวกมี 2 ชนิด คือ Chlorpyrifos และ Fenobucarb ใช้เพื่อทำเป็นแนวป้องกันปลวกและสามารถฆ่าปลวกได้ทันทีเมื่อปลวกสัมผัสกับสาร

2)      กลุ่มไพรีทรอยด์สังเคราะห์ (Synthetic Pyrethroid) เดิมเป็นสารสกัดจากพืช ที่เคยนำมาใช้ในการกำจัดแมลง คือ Phrethrin ซึ่งสกัดจากพืช แต่มีการสลายตัวเร็วจึงใช้กำจัดปลวกไม่ได้ ปัจจุบันจึงมีการสังเคราะห์สารชนิดนี้ขึ้นมาใหม่ ให้มีความคงทนอยู่ในสิ่งแวดล้อมได้ดีขึ้น จึงสามารถใช้กำจัดปลวกได้เรียกสารในกลุ่มนี้ว่า Pyrethroid สังเคราะห์ (Synthetic Pyrethroids) ซึ่งมีกลิ่นอ่อน เป็นอันตรายสูงต่อสัตว์น้ำ เมื่อนำมาใช้กำจัดปลวก จะใช้เพื่อเป็นสารไล่ปลวก ตัวอย่างของสารสังเคราะห์ในกลุ่มนี้ที่ใช้กำจัดปลวกมี 7 ชนิด คือ Cypermethrin, Permethrin, Alphacypermethrin, Bifenthrin, Deltamethrin, Fenvalerate และ Lamdacyhalothrin

3)      กลุ่มอื่นๆ (Other groups) สารเคมีที่ใช้กำจัดปลวก สามารถแบ่งเป็นกลุ่มย่อยได้ 3 กลุ่ม ได้แก่

3.1) กลุ่มคลอโรนิโคตินิล (Chloronicuetinyl) เป็นสารเคมีที่ออกฤทธิ์ทำให้ระบบประสาทของแมลงผิดปกติ ตัวอย่างของสารในกลุ่มนี้ที่ใช้ในการกำจัดปลวก คือ Imidacloprid

3.2) กลุ่มเฟนนีลไพราโซล (Phenyl Pyrazole) เป็นสารเคมีที่มีผลกระตุ้นระบบประสาทและกล้ามเนื้อของปลวกให้ทำงานมากกว่าปกติ ทำให้เกิดการชักและตายได้ ตัวอย่างของสารในกลุ่มนี้ที่ใช้กำจัดปลวก คือ Fipromil

3.3) กลุ่มไซเลน (Silane) ได้แก่ Silafluofen

       4)   การใช้สารป้องกันรักษาเนื้อไม้ (Wood Preservative) มีคุณสมบัติเป็นทั้งสารกำจัดแมลงและสารกำจัดเชื้อรา

       5)   การใช้สารสกัดจากพืช เช่น ใบยูคาลิปตัส ใบเสม็ด ใบหรือเมล็ดสะเดา ใบกะเพรา เป็นต้น สารสกัดจากพืชนั้นอาจใช้ในส่วนของน้ำมันหอมระเหย ซึ่งจะออกฤทธิ์เร็ว แต่จะมีอายุการใช้งานสั้น หรืออาจใช้ในรูปแบบของสารสกัดในสารละลายต่างๆ เช่น Petroleum Ether, Chloroform และ Ethyl Acetate เป็นต้น

กำจัดปลวกยุคใหม่ต้องเข้าใจและรู้ให้จริงให้ถึง ปลวกบางสายพันธุ์มองเห็นได้ชัดเจน การกำจัดทำลายปลวกจึงไม่ยุ่งยาก แต่บางสายพันธุ์ใช้สารเคมีฉีดพ่นไม่หาย จำเป็นต้องพึ่งพาผู้เป็นบริษัทบริการกำจัดปลวกที่มีความรู้ที่เชี่ยวชาญโดยตรง อาชีพของคนกำจัดปลวกและแมลง จะต้องรู้ทุกสถานการณ์ บ้านนี้กำจัดปลวก บ้านปลอดปลวก คนปลอดภัย วางระบบป้องกันปลวกแม้แดดจะร้อน แต่เพื่อป้องกันปลวกให้ลูกค้าในอนาคต จากข้อมูลดังกล่างข้างต้น การเลือกใช้สารป้องกันและกำจัดจึงเป็นสิ่งสำคัญ เนื่องจากพบว่าอาจก่อให้เกิดอันตรายต่อมนุษย์ สัตว์และสิ่งแวดล้อมได้ ดังนั้นผู้บริโภคจึงควรเลือกใช้บริการป้องกันและกำจัดปลวกจากบริษัทบริการกำจัดปลวกที่ได้รับอนุญาตจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) และควรตรวจสอบรายการสารเคมีที่บริษัทกำจัดปลวกใช้ว่าเป็นผลิตภัณฑ์ที่ขึ้นทะเบียนกับ อย. หรือไม่ เพื่อเป็นข้อมูลเบื้องต้นประกอบการตัดสินใจเลือกใช้บริการดังกล่าว

เอกสารอ้างอิง

1)      สุรเชษฐ จามรมาน. 2547. หลักสูตรการอบรมผู้ควบคุมการใช้วัตถุอันตรายเพื่อใช้รับจ้าง 2547 สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา, นนทบุรี.

2)      Brian T. Forschler. 2008. การบรรยายเรื่องการใช้ชีววิทยาของปลวกเพื่อวางแผนในการกำจัด เอกสารการประชุมทางวิชาการ กลุ่มควบคุมวัตถุอันตราย สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา, นนทบุรี

ที่มา : กลุ่มควบคุมวัตถุอันตราย สำนักควบคุมเครื่องสำอางและวัตถุอันตราย สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา